قرارداد 50 ساله آمریکا و عربستان سعودی برای فروش نفت به دلار اخیراً منقضی شده است. اصطلاح «دلار نفتی» یا «PetroDollar» به نقش دلار آمریکا به عنوان ارز اصلی معاملات نفت خام در بازار جهانی اشاره دارد. این توافق در دهه 1970 آغاز شد، زمانی که ایالات متحده و عربستان سعودی، مدت کوتاهی پس از کنار گذاشتن استاندارد طلا توسط ایالات متحده به توافق رسیدند تا عربستان سعودی نفت خود را تنها به دلار بفروشد و در ازای آن ایالات متحده امنیت عربستان را گارانتی می کند.
این پیمان پیامدهای مهم و گسترده ای برای اقتصاد جهانی داشته است. در تاریخ مالی جهانی، تعداد کمی از قراردادها به اندازه پیمان دلاری برای اقتصاد ایالات متحده منافعی را به همراه داشته است.
دلار نفتی یا پترودلار چیست ؟
اصطلاح “دلار نفتی” اشاره به فروش نفت به دلار دارد که کشورها از طریق فروش نفت صادراتی خود دلار ایالات متحده دریافت می کنند. این مفهوم در اوایل دهه 1970 پس از فروپاشی سیستم برتون وودز، که دلار آمریکا را به طلا متصل کرده بود، ظهور کرد.
در سال 1973، ایالات متحده و عربستان سعودی قراردادی را منعقد کردند که در آن عربستان سعودی نفت را منحصراً به دلار آمریکا می فروخت و تقاضای ثابتی برای ارز ایجاد می کرد. این ترتیب به زودی به سایر کشورهای صادرکننده نفت نیز سرایت کرد. درآمد حاصل از صادرات نفت اغلب در بازارهای مالی ایالات متحده سرمایه گذاری مجدد می شود، پدیده ای که به عنوان «بازیافت دلارهای نفتی» شناخته می شود. این سیستم به تثبیت ارزش دلار آمریکا کمک می کند و به ایالات متحده اجازه می دهد تا کسری تجاری بزرگی را بدون کاهش قابل توجه ارزش پول خود داشته باشد.
تحت سیستم دلارهای نفتی، عربستان سعودی و ایالات متحده روابط متقابلی را حفظ می کنند. عربستان سعودی تضمین می کند که نفت این کشور منحصراً به دلار آمریکا فروخته می شود، بنابراین از تقاضا برای دلار در سطح جهانی حمایت می کند. در مقابل، ایالات متحده به عربستان سعودی کمک نظامی و تجهیزات می کند و توانایی دفاعی این کشور پادشاهی را تقویت می کند. این ترتیب روابط اقتصادی و سیاسی بین دو کشور را تقویت می کند و به ایالات متحده اهرم فشار بر سیستم مالی جهانی می دهد و به نفوذ ژئوپلیتیکی هر دو کشور کمک می کند.
منتقدان استدلال می کنند که سیستم دلارهای نفتی می تواند به وابستگی اقتصادی به ایالات متحده منجر شود و به عدم تعادل اقتصادی جهانی کمک کند، در حالی که برخی کشورها به دنبال جایگزین هایی برای کاهش اتکای خود به دلار برای معاملات نفتی بودند.
مرتبط: شورش آرام طلا – رونمایی از داستانی ناگفته در پشت رکوردهای اخیر قیمت طلا
دلار امریکا به عنوان ارز ذخیره
قیمت نفت به دلار آمریکا پیامدهایی فراتر از بخش های نفت و مالی دارد. با الزام به فروش نفت به دلار آمریکا (USD)، این قرارداد دلار را به ارز ذخیره جهانی ارتقا داد. این وضعیت تأثیرات عمیقی بر اقتصاد ایالات متحده داشته است. تقاضای جهانی برای دلار برای خرید نفت به حفظ قدرت دلار کمک کرده و واردات را برای مصرف کنندگان آمریکایی نسبتاً ارزان کرده است. علاوه بر این، هجوم سرمایه خارجی به اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده از نرخ بهره پایین و بازار اوراق قرضه قوی حمایت کرده است.
دیوید رایت، نویسنده پرفروش و مدیر سرمایه گذاری، در کتاب اخیر خود، آتش سوزی سلامتی (دسامبر 2023) استدلال می کند که قدرت دلار یک عامل کلیدی پشت استاندارد بالای زندگی آمریکا است. رایت تاکید می‌کند که آمریکایی‌ها «از استاندارد زندگی بالایی برخوردار هستند، زیرا دلار قوی است». او توضیح می دهد که این قدرت تا حدودی به دلیل ایمان به اقتصاد ایالات متحده است و به این دلیل که “انرژی را نمی توان بدون دلار آمریکا خریداری کرد.”
برای دنبال کردن آخرین اخبار و قیمت های لحظه ای نفت خام کلیک کنید.
احتمال برهم زدن نظم مالی جهانی
تسلط دلار نفتی ممکن است با مهمترین چالش خود مواجه باشد، زیرا توافق بین ایالات متحده و عربستان سعودی در 9 ژوئن 2024 به پایان رسید و عربستان سعودی قصد تمدید آن را ندارد. این انقضا پتانسیل ایجاد اختلال یا تغییر در نظم موجود مالی جهانی را دارد.
تغییر دینامیک قدرت در بازار نفت یک عامل حیاتی در این توسعه است. ظهور منابع انرژی جایگزین، مانند انرژی های تجدیدپذیر و گاز طبیعی، وابستگی جهان به نفت را کاهش داده است. علاوه بر این، ظهور کشورهای جدید تولیدکننده نفت، مانند برزیل و کانادا، سلطه سنتی خاورمیانه را به چالش کشیده است.
آینده دلار آمریکا
به نقل از مقاله ای از در سایت نزدک، انقضای قرارداد دلار نفتی می تواند به طور بالقوه دلار آمریکا و در نتیجه بازارهای مالی ایالات متحده را تضعیف کند. اگر قرار باشد نفت به ارزی غیر از دلار قیمت گذاری شود، می تواند منجر به کاهش تقاضای جهانی برای دلار شود. این سناریو می تواند منجر به تورم بالاتر، نرخ بهره بالاتر و بازار اوراق قرضه ضعیف تر در ایالات متحده شود.
منتظر چه اتفاقی با پایان دلار نفتی باشیم ؟
با پایان یافتن قرارداد دلار نفتی، عربستان سعودی اکنون در فروش نفت به ارزهای مختلف مانند یوان، یورو، روبل و ین آزاد است و حتی ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین را نیز در نظر دارد. این تغییر می‌تواند روند استفاده از ارزهای جایگزین برای تجارت بین‌المللی را تسریع بخشد و به طور بالقوه سلطه جهانی دلار آمریکا را تضعیف کند.
پیامدهای پایان PetroDollar
افزایش استفاده از ارزهای جایگزین:
- این تغییر ممکن است منجر به پذیرش و استفاده گسترده تر از ارزهای جایگزین در تجارت جهانی شود.
- کشورها ممکن است ذخایر ارز خارجی خود را متنوع کنند و اتکای خود به دلار آمریکا را کاهش دهند.
کاهش تقاضا برای دلار آمریکا:
- کاهش تقاضای جهانی برای دلار می تواند جایگاه آن را به عنوان ارز ذخیره جهانی کاهش دهد.
- پایان دلار نفتی می تواند منجر به کاهش ارزش دلار شود و واردات را برای مصرف کنندگان آمریکایی گران تر کند.
پیامدهای اقتصادی برای ایالات متحده:
- تورم بالاتر: کاهش تقاضای جهانی برای دلار می تواند منجر به کاهش ارزش دلار شود و به افزایش تورم در ایالات متحده کمک کند.
- نرخ بهره بالاتر: برای مبارزه با تورم و جذب سرمایه گذاران خارجی، فدرال رزرو ممکن است نیاز به افزایش نرخ بهره داشته باشد.
- اوراق قرضه ضعیف تر: کاهش تقاضا برای اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده می تواند منجر به بازدهی بالاتر و افزایش هزینه های استقراض برای دولت و مصرف کنندگان ایالات متحده شود.
نکته کلیدی – تغییری قابل توجه در وضعیت قدرت جهانی
انقضای قرارداد دلار نفتی نشانگر تغییر قابل توجهی در پویایی قدرت جهانی است. در حالی که عربستان سعودی و سایر کشورها به دنبال ارزهای جایگزین برای معاملات نفتی هستند، تسلط دلار آمریکا در تجارت بین‌المللی به چالش کشیده می‌شود. این توسعه نشان دهنده آغاز عصر جدیدی در نظم مالی جهانی است، جایی که برتری دلار آمریکا دیگر تضمین نمی شود. سرمایه گذاران و سیاست گذاران باید با احتیاط از این چشم انداز در حال تحول عبور کنند و پتانسیل تغییرات قابل توجه در پویایی های اقتصادی و مالی جهانی را تشخیص دهند.
