ظهور «فراهوش مصنوعی»: مرحله بعدی در رقابت شرکت‌های فناوری

ظهور «فراهوش مصنوعی»

در حالی که توجه جهانی هنوز بر هوش مصنوعی و نسخه پیشرفته‌تر آن، یعنی هوش مصنوعی عمومی (AGI) متمرکز است، غول‌های فناوری سیلیکون‌ولی اکنون از مرحله‌ای جدید سخن می‌گویند: فراهوش مصنوعی (Superintelligence).
شرکت‌هایی مانند OpenAI، Microsoft، Anthropic، و Meta در حال رقابت برای ساخت سیستم‌هایی هستند که قادرند در بسیاری از زمینه‌ها از انسان‌ها باهوش‌تر عمل کنند.

مدیرعامل Anthropic، داریو آمودی (Dario Amodei)، در یادداشتی نوشت که نسل آینده هوش مصنوعی می‌تواند از برندگان جایزه نوبل نیز هوشمندتر باشد و توانایی انجام کارهایی مانند اثبات نظریه‌های ریاضی حل‌نشده، نوشتن رمان‌های باکیفیت و طراحی کامل کدهای نرم‌افزاری از صفر را داشته باشد.

از سوی دیگر، مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، اعلام کرده که این شرکت در حال توسعه نوعی فراهوش شخصی (Personal Superintelligence) است که می‌تواند آغازگر «دوران جدیدی از توانمندسازی فردی» باشد.
او معتقد است این فناوری به مردم اختیار و ظرفیت بیشتری برای شکل دادن به آینده مورد نظرشان می‌دهد.

هفته گذشته نیز، مصطفی سلیمان (Mustafa Suleyman)، مدیرعامل بخش هوش مصنوعی مایکروسافت، از تأسیس تیم جدیدی با عنوان MAI Superintelligence خبر داد و نوشت:

«در سال جاری، تقریباً تمام فعالان حوزه هوش مصنوعی درباره آغاز عصر فراهوش سخن می‌گویند؛ سیستمی که توانایی بی‌پایانی برای یادگیری دارد — یعنی مهارت نهایی “یادگیری برای یادگیری”.»

اما مفهوم فراهوش هنوز مبهم و غیرقابل تعریف دقیق است.
به گفته جان تیکستن (John Thickstun)، استاد علوم کامپیوتر در دانشگاه کرنل، این اصطلاحات اغلب با برداشت‌های متفاوتی به کار می‌روند:

«فناوری هوش مصنوعی با سرعتی غیرقابل‌پیش‌بینی در حال پیشرفت است، و ادعای اطمینان از مسیر آن، نوعی غرور علمی است.»

از هوش مصنوعی عمومی تا فراهوش

انفجار علاقه به ChatGPT و مدل‌های استدلالی باعث شد بحث درباره انفجار هوش (Intelligence Explosion) دوباره مطرح شود.
هوش مصنوعی عمومی (AGI) به سیستمی تشبیه می‌شود که مانند فردی همه‌چیزدان است — آگاه از بسیاری از موضوعات، اما نه الزاماً متخصص.
در مقابل، فراهوش مصنوعی قرار است از متخصصان هر حوزه نیز باهوش‌تر و خلاق‌تر باشد؛ مفهومی که پیش‌تر فقط در داستان‌های علمی‌تخیلی دیده می‌شد.

زاکربرگ مدعی است که سیستم‌های هوش مصنوعی متا هم‌اکنون نشانه‌هایی از بهبود و یادگیری خودکار را نشان می‌دهند و رسیدن به فراهوش «دست‌یافتنی» است.
با این حال، زمان تحقق آن محل اختلاف است.
سم آلتمن (Sam Altman)، مدیرعامل OpenAI، پیش‌بینی کرده که تا سال ۲۰۲۶ شاهد ظهور هوش مصنوعی با توانایی کشف مفاهیم جدید خواهیم بود، و تا سال بعد از آن، ربات‌هایی با توان انجام وظایف واقعی در دنیای فیزیکی توسعه خواهند یافت.
آمودی نیز زمان مشابهی را برای دستیابی به AGI ذکر کرده اما اذعان دارد که «ممکن است اشتباه کند.»

تردیدها و انتقادها

در سوی مقابل، بسیاری از پژوهشگران دانشگاهی هیاهوی پیرامون فراهوش را اغراق‌آمیز می‌دانند.
جیمز لندِی (James Landay)، از بنیان‌گذاران مؤسسه هوش مصنوعی انسان‌محور دانشگاه استنفورد، معتقد است:

«صنعت هوش مصنوعی مدام تعریف AGI را تغییر می‌دهد تا با واقعیت‌های فنی محدود خود سازگار شود.»

او توضیح داد که ابتدا AGI به عنوان سیستمی تعریف شد که می‌تواند هر وظیفه اقتصادی را در سطح انسان انجام دهد، اما با شکست رباتیک، تعریف آن به کارهای اطلاعاتی محدود شد، و سپس باز هم تضعیف شد تا شامل “بیشتر کارها” شود — تعریفی که به گفته او «بسیار مبهم» است.

جان تیکستن نیز یادآور شد که اگرچه سیستم‌هایی مانند AlphaGo شرکت Google DeepMind توانسته‌اند قهرمانان جهانی بازی Go را شکست دهند، اما این تنها هوش تخصصی محدود است، نه فراهوش عمومی.

انگیزه‌های تجاری در پس «فراهوش»

به گفته لندِی، بزرگ‌نمایی درباره فراهوش تا حد زیادی به اهداف مالی شرکت‌ها بازمی‌گردد:

«این صنعت برای جذب سرمایه‌گذاران خطرپذیر، بودجه‌های دولتی و ساخت مراکز داده‌های عظیم، نیاز دارد تصویری هیجان‌انگیز از آینده ارائه دهد. اما این تصویر با واقعیت علمی و توان فعلی AI فاصله زیادی دارد.»

او افزود:

«با داده‌های فعلی و پیشرفت‌های علمی موجود، هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد هوش مصنوعی در دو، پنج یا حتی ده سال آینده به فراهوش واقعی دست پیدا خواهد کرد.»

برای دسترسی به چارت زنده بازارهای مالی از این لینک استفاده نمایید: چارت های بازارهای مالی

بروکرهای پیشنهادی

اوتت مارکتس

(شرکت در قرعه کشی رالی استاک) ثبت نام سریع

آمارکتس

(طرح های ویژه برای ایرانیان) ثبت نام سریع

آلپاری

(بهترین بروکر از لحاظ سابقه) ثبت نام سریع